| |
Obezite çagimizin hem en büyük bir hastaligi olup 50 den fazla hastaliga neden oldugunu biliyoruz. Amerika’da sismanlik orani nüfusun neredeyse %61’ini olusturuyor.2039 yilinda bu oraninin % 95 leri bulacagi varsayilmaktadir. Yapilan bir arastirmada Türkiye’de 25 yasin üzerindeki yaklasik kadinlarimizin %40 i,erkeklerimizin ise %20 si fazla kilolu sinifina girmistir.
Avrupa Çin Japonya ve hemen her ülkede obezite’nin birçok sebebi oldugunu biliyoruz. Burada gelisen teknoloji insanin beden kilosunu olumsuz olarak etkileyip artirmaktadir. Çünkü televizyon ve radyolar bizi sürekli oturmaya, asansörler merdiven kullanmamamiza, otobüs ve arabalar da yürümemize engel olmaktadir Sonuçsa harcamamiz gereken kaloriyi enerjiyi tüketemeyince aldigimiz kaloriler fazla gelip yaga dönüsmekte bu da lilo almamiza neden olmaktadir.
Çalisan hem bay hem de bayanlarin çok hizli yemek yemek zorunda kalmasi bu da genellikle ekmek veya sandöviç arasina konulan peynir, sucuk, mayonez, ketçap gibi kalorisi yüksek ögelerin bir araya gelerek, ayrica da bunlarin da hizli bir sekilde tüketilmesi gene kisilerin kilo almasina neden olur.
“Yasamak mi için yiyoruz; yoksa yemek mi için mi yasiyoruz.”
Ancak yemek yemenin hayatin en büyük zevklerinden biri oldugunu söylememiz gerekir. Fakat burada yarar ve zararlarini da çok iyi bilmemiz gerekir. Beslenmeyle ilgili en önemli konulardan biri de kuskusuz kilo problemi. Kilosu fazla olan hiç bir insan bedeninin bu durumundan memnun degil. Bu durum kadinlarimiz için artik estetik bir kaygidan ziyade, saglik olarak algilanmasi gerekir.
Kisacasi saglikli beslenme sadece bahar aylarinda baslayip yaza hazirlanma programi olarak degil, dogumdan ölüme kadar sürekli edinmemiz gereken bir aliskanlik olmasi gerekir. Saglikli zayiflamak ve vücut agirligini dengede tutmak önemlidir. Bunun için ilk kural dogru beslenme bilgisine sahip olmak gerekir. Dolayisiyla yeterli ve dengeli beslenmek hepimiz için geçerlidir. Isveç, Norveç diyeti ya da su ünlü insan diyeti gibi sarlatan diyetleri bir tarafa birakmamiz gerekir.
BESIN ÖGELERI
Insanlarin büyüme ve gelismesinde en önemli besin ögelerine bir bakacak olursak:
1-Karbonhidratlar (seker, tahil, nisasta vs)
2-Yaglar (kati veya sivi)
3-proteinler (et süt yogurt yumurta soya fasülyesi vs)
4-Mineraller (kalsiyum, Potasyum, Magnezyum Çinko, vs)
5-Vitaminler (A,B,C,D,E, vs)
6-Su
KARBONHIDRATLAR
Bunlarin en önemli görevi vücuda enerji saglamak bitkilerde bulunan besin sekeridir. Zayiflama diyetlerinde günlük rejimin %50-60’i karbonhidrat olmalidir. Fakat alinma türü önemlidir. Ekmek ve seker ikisi de karbonhidrattir Fakat rejimde direk kana hemen direk emilen seker yerine daha doyurucu ve daha yavas emilen ekmek tercih edilmelidir.
YAGLAR
Bitki ve hayvan dokularinda bulunan ve en çok enerjiye sahip bir besin ögesidir. Protein ve sekerin 2 katindan daha fazla enerjiye sahiptir.(Yagin 1 graminda 9 kalori vardir. Seker ve proteinin ise 1 graminda sadece 4 kalori vardir.)Vücuttaki en önemli görevi enerji saglamasi, midenin bosalmasini geciktirir, ayrica A,D,E,K vitaminlerinin erimesini dolayisiyla vücuda alinmasini saglar, deri altinda isi kaybini önler, Ayrica iç organlara koruyuculuk görevi yapar. Diyet yaparken aldigimiz gidanin %25–30 u yag olmalidir. Fakat bunun en önemli miktari günde bir çorba kasigini geçmemek kosuluyla sivi yeag tüketmemiz gerekir. Yani zeytinyagi, ayçiçek yagi, misirözü yagi, soya yagi, findik yagi gibi. Kati yaglar da kolesterol fazla oldugunda çok dikkatli ve az bir sekilde tüketilmeli veya yavas yavas hayatimizdan çikarmaliyiz.
PROTEİNLER
Proteinler amino grup asit adini verdigimiz küçük birimlerden olusur. Hemen hemen bütün hayvansal ve bitkisel yiyeceklerde az veya çok bulunur. Proteinler hücrenin DNA ve RNA’nin yapi tasini olusturur. Kemik, kas, sinir, deri dokularinin gelisimini saglar. Kan hücreleri ve kanin rengini veren hemoglobinin yapimi için gereklidir. Ayrica hastaliklara karsi savunmamizi saglar. Dengeli beslenmede diyetin%10-15’iprotein olmalidir. Yetersiz alinirsa vücudun büyüme ve gelisimi de durur. Anne karnindan ölünceye kadar gerekli olan bir besin maddesidir. Gebeler ve emzikli kadinlarda diyettten eksik edilmemelidir. Protein alimi yumurta, yagsiz süt, yogurt, az miktarlarda peynir olarak alinmalidir. Gene beyaz etler Tavuk ve balik (derileri hariç çünkü kolesterol den yüksektir.) tercih edilmelidir kirmizi et yagsiz bölümlerinden (genede içinde yag bulunur.) 100 gram civarinda haftada bir kezden fazla tüketilmemelidir.
MİNERALLER
Mineraller hücrelerin dogru çalismasi için elzemdirler.Vücudumuzun % 4’ü minerallerden olusur.Kalsiyum ve fosfor kemik geslisiminde(özellikle hamile ve menapozlu kadinlarin Kalsiyum ihtiyaci fazladir.)Süt, yogurt,peynir,yesil yaprakli sebzeler kuru meyveler Kalsiyum dan zengindir.Demir ise özellikle kan hücrelerinden olan alyuvarlarin yapisinda bulunur.Diyetlerde eksik alinirsa demir eksikligi anemisi (Kansizlik) olusur.Demir de en çok yumurta,üzüm,pekmez,kurubaklagiller,findik,fistik,susam yesil sebzeler de bol miktarda bulunur.
VİTAMINLER
Yasam için mutlak gerekli maddelerdir. Hem bitkisel hem hayvansal gidalarda bulunurlar. Fakat bazi pisirme ve saklama kosullari vitaminlerin o gida maddesinde kaybolmasina neden olabilir. Örnegin düdüklü tencerede uzun süre pisirmek, pismis bir gidayi 1 haftadan uzun süre buzdalabinda bekletmek gibi. Vitaminler yagda ve suda eriyen vitaminler olarak ikiye ayrilir.
Yagda Eriyenler:
Vitamin A: Alaca karanlikda görmemizi saglar, Büyümeyi saglar, kansere karsi önleyici, hastaliklara karsi koruyucu özelligi vardir.
Vitamin D:Kemik dokusunun yapiminda rol alir.
Vitamin E: Doku yapiminda görev alir, hücre zarlarini korur, sinir sisteminin çalismasinda rol alir, kan yapiminda rol alir
Vitamin K kan pihtilasmasinda önemli bir rol alir.
Suda Eriyenler:
B Grubu: karbonhidrat, protein yag metabolizmalarinda yardimci enzimlerin aktivitelerinde rol alirlar. Bazi nörolojik vakalarda tedavi amaçli kullanilabilir. Kan hücrelerinin yapiminda rol alirlar.
Vtamin C: Bag dokusunun kan damarlarinin kuvvetli olmasinda etkindir. Bagisiklik sistemini güçlendirir
Yara ve iltihaplarin iyikesmesinde rol alir. Metabolizma için gereklidir, kolesterol seviyesini azaltir.
SU
İnsan yasami için oksijenden sonra gerekliikinci elementtir. Susuzluga ancak 2–3 gün dayanabiliriz. Insanin %60’i sudur Kesinlikle hiçbir enerjisi yoktur. Diyet yapanlar günde 2–3 litre sivi almalidir. Bunun %80 su olmalidir. Eger çok miktarlarda çay ve kahve içilirse (özellikle aç karnina) içinde bulunan bazi maddeler bulantiya sebep verir. Siz de bu bulantiyi bastirmak için baska seyler yerseniz bu sefer de fazla kalori alip o hafta belki kilo vermemenize sebep olur. Özellikle diyet sirasinda tuz mutlak azaltilmalidir. Çünkü alinan fazla tuz su tutumuna o da vücutta ödem olusmasina neden olur. Dolayisiyla kilo vermememize neden olur.
DİYETTE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KONULAR
1- Sicak su içmenin metabolizmayi hizlandirip fazla kilo verdirdigi dogru degildir.
Ancak barsaklarin az çalismasi söz konusu oldugunda sabahlari 2–3 kuru kaysi üzerine ilik su içilebilr.
2- Sabahlari sicak suyun üstüne limon sikip içilince zayiflanacagini zannetmek de yalnistir.
3- Yemek aralarinda su içilirse zayiflamanin durduguna inanmak yalnistir.
4- Zayiflama kremlerinin kilo verdirdigine inanmak yalnistir
5- Piyasada bulunan zayiflama çaylari adi altinda bazi laksatif(Barsaklarda gevsetici)veya diüretik etki(idrar söktürücü) yapan çaylarin kilo verdirdigine inanilmasi yalnistir. Bu tarz çay veya ilaçlar sadece doktor kontrolü tarafindan verilmeli ve takibi yapilmalidir. Sonucda tamir edilemeyecek barsak hastaliklarina veya idrar söktürücüler ise tansiyon düsmelerine veya gece bacak kas kramplarina neden olabilirler.
6- Zayiflarken az su içmek yalnistir.
7- Her hafta kilo verilmez. Bazi haftalar diyet bozulmasa bile metabolizma hizinin yavaslamasi sonucu o hafta kilo verilmez. Gene bayanlarin özellikle adet döneminden 3 gün, adet bittikten 2 gün sonasina kadar kilo vücudun su tutumuna bagli kilo veremeyebilir.
8- Günün neredeyse her saatinde tartilmak da dogru degildir. Çünkü tartilma stresi bazan metabolizmayi durma noktasina getirebilir.
9- Diyette mutlaka sebze, meyve tüketilmelidir. Kabuklari soyulmamalidir. (Özellikle sekerli meyve sularindan kaçinmalidir.)
10- Alinan enerji harcanan enerji ye esit olursa ne kilo aliriz ne de veririz.
11- Diyet yaparken 1 veya 2 ince dilim tercihen kepekli ekmek yenmelidir.
12- Kesinlikle ögün atlanmamalidir. Sabah kahvalti aliskanligimiz olmasa bile bir meyve yiyip çikmaliyiz. Sik sik az yemeliyiz ki açlikdan diger fazla kalorili yiyeceklere saldirmayalim.
13- Diyet yaparken haftada bir kez abartmadan kendimize ödül verebiliriz.(Hamburger, pizza, lahmacun )
14- Haftada bir kez sütlü veya meyveli tatli (Muhallebi puding, keskül kazandibi veya ayva, kabak tatlisi gibi) Light pudinglerden haftada 2–3 kâse yenebilir.
15- Sebzeleri az suda pisirmeli sularini dökmemeliyiz(vitaminler suyun içinde)
16- Salatayi hazirladiktan hemen sonra yemeliyiz.
17- Taze meyve sulari bekletilmeden içilmelidir.
18- Sütlü tatli yaparken seker, atesden almaya yakinken eklenmelidir.
19- Yogurdun suyu kesinlikle dökülmemelidir B 2 ve folik asitten zengindir. Ayrica bu yesil renkli su kolesterolü de asagi çeker.
20- Besin maddelerini gazete kâgidina sarmak veya deterjan kutularinda saklamak dogru degildir.
21- Makarna, kuru baklagiller, az suda pisirmeli kesinlikle suyu dökülmemelidir.
22- “Tombul çocuk gürbüz çocuktur ve sagliklidir” Yalnistir.
23- Sisman çocuklarda asagilik kompleksi daha çabuk gelisebilir. Derslerinde de basarisizlik artabilir. Ne demisler “agaç yasken egilir.”Dolayisiyla anne ve babalara burada çok görev düsüyor.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten